Z treści art. 1672 Kodeksu pracy wynika, iż istotnymi cechami urlopu na żądanie jest obowiązek pracodawcy udzielenia go pracownikowi oraz to, iż udzielenie powinno nastąpić w terminie wskazanym przez pracownika.
Pomimo ogólnego nakazu udzielania pracownikom urlopów na żądanie, mogą wystąpić sytuacje szczególne, w których należy przyjąć możliwość nieuwzględnienia przez pracodawcę takiego wniosku. Wyjątkowo pracodawca może odmówić udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie z powołaniem się na nadużycie przez pracownika prawa podmiotowego.
Jeżeli pracodawca odmówi w takim przypadku udzielenia urlopu, to niewątpliwie złamie prawo. Jeżeli jednak pracodawca wykaże, że nieudzielenie urlopu miało miejsce z powodu ochrony dobra o wyższej wartości (np. uniknięcie istotnej szkody ekonomicznej), to w konsekwencji nie powinien ponieść odpowiedzialności karnej za bezprawne zachowanie. Na podobnym stanowisku stanął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2009 r. ( wyrok SN sygn. akt. II PK 123/09) gdzie stwierdził, że obowiązek udzielenia urlopu „na żądanie” nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy.
Z uwagi na powyższe istnieją sytuacje, w których pracodawca będzie uprawniony do odmowy udzielenia pracownikowi urlopu na żądanie. Pamiętać jednak należy, iż możliwość taka wystąpi wyłącznie w szczególnych, nadzwyczajnych okolicznościach, które powodują, że wyjątkowy interes pracodawcy wymaga obecności pracownika w pracy (chodzi w szczególności o sytuacje pozwalające pracodawcy odwołać pracownika z urlopu tj. wymienione w art. 167 § 1 KP lub sytuacje, w których żądanie udzielenia urlopu złożone przez pracownika zostanie uznane za nadużycie prawa i jako takie nie będzie korzystało z ochrony prawnej. Prawo odmowy pracodawcy udzielenia urlopu jest bowiem uważane za sytuację wyjątkową, pewien wyjątek od reguły, która stanowi, że pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu na żądanie.
Radca prawny Tomasz Jarczyk
